Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και CBD

Παρασκευάς Αρσενίου, ιατρός παθολόγος, ομοιοπαθητικός

Άτομα που εμφανίζουν την λεγόμενη Ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά βιώνουν «εμμονές» που οδηγούν σε «καταναγκασμούς». Οι εμμονές είναι σκέψεις επανεμφανιζόμενες, ανεξέλεγκτες που μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορες εμμονές που αφορούν μεταξύ άλλων θέματα βρωμιάς, βλάβης, φόβους, σεξουαλικές ή θρησκευτικές πράξεις και δεισιδαιμονίες – για να αναφέρουμε μόνο μερικές.

Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή / και συμπεριφορές που πρέπει να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά, ο στόχος των οποίων είναι να εξουδετερώσουν ή να εξαλείψουν τις εμμονές. Για παράδειγμα το υπερβολικό πλύσιμο και καθαρισμός, ο συνεχής έλεγχος και ο επανέλεγχος, πολλαπλές πράξεις, καθώς και η τοποθέτηση και η αναδιάταξη αντικειμένων.

Οι εμμονές πυροδοτούν τους καταναγκασμούς και όταν δεν μπορούν να εκτελεστούν οι καταναγκασμοί, αναπτύσσεται πίεση και άγχος που κλιμακώνονται. Σε κάποιους εκδηλώνεται ως δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση στο σπίτι ή στην εργασία, και σε άλλους καθίσταται πρόκληση να εκτελούν ακόμα και τις πιο συνηθισμένες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής όπως το ντους και το ντύσιμο.

Η συχνότητα στους ενήλικες είναι ένας προς σαράντα και είναι συχνότερη στις γυναίκες.

Τι είναι η CBD

Η CBD είναι μια από τις ουσίες που παράγει η κάνναβη. Δρα μάλλον στο εσωτερικό του κυττάρου παρά στην επιφάνεια του. Είναι η δεύτερη συνηθέστερη ουσία που βρίσκεται στο φυτό κάνναβης μετά από την ΤΗC (δέλτα 9 τετραϋδροκανναβινόλη). Επειδή δεν δεσμεύεται στον υποδοχέα CB1 στο τοίχωμα του κυττάρου για να αυξήσει την ντοπαμίνη, στερείται ψυχοδραστικών επιδράσεων (ευφορία), δεν εμφανίζει ανοχή, δεν έχει συμπτώματα όταν διακόπτεται η λήψη της και δεν προκαλεί εθισμό.

Ο λόγος που χρησιμοποιείται η CBD στην Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι ότι αυξάνει τα επίπεδα του ανανταμιδίου στην περιοχή του εγκεφάλου όπου παράγονται τα συμπτώματα της ως άνω διαταραχής.

Η CBD δεσμεύεται στην πρωτεΐνη δέσμευσης λιπαρών οξέων (FABP) και εμποδίζει έτσι την αποδόμηση του φυσικά παραγόμενου κανναβινοειδούς  (ανανταμίδιο) από την  υδρολάση αμιδίου λιπαρού οξέος (FAAH). Αυτό έχει επιτρέπει υψηλά επίπεδα ανανταμιδίου στην περιοχή του εγκεφάλου όπου παράγονται τα συμπτώματα της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής με αποτέλεσμα την επιτυχή μείωση των επαναλαμβανόμενων σκέψεων και την εξάλειψη των συμπεριφορών που συμβαίνουν για να απαλλαγούμε από αυτές τις ενοχλητικές σκέψεις.

Τα παραπάνω ενισχύονται από έρευνες σχετικές όπως αυτή του Οκτ 2013 όπου δείχθηκε πειραματικά ότι η CBD μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Fundamental & Clinical Pharmacology”. Δόθηκε σε πειραματόζωα μετα-χλωρο-φαινυλο-πιπεραζίνη (mCPP), γνωστό και ως “έκσταση”. Όταν το φάρμακο αυτό λήφθηκε από ανθρώπους, διαπιστώθηκε ότι αυξάνει τα συμπτώματα της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Όπως αναμενόταν, όταν χορηγήθηκε στα υποκείμενα της μελέτης, προκάλεσε συμπτώματα Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Αυτό καταδείχθηκε κλινικά παρατηρώντας πειραματόζωα να θάβουν πολλά μαρμάρινα σφαιρίδια στην άμμο. Αφού τους δόθηκε CBD (σε υψηλές δόσεις), σταμάτησαν να παραχώνουν τα πολλά σφαιρίδια στην άμμο, απόδειξη ότι έπαψε η Ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά τους. Αυτά τα αποτελέσματα αναπαράχθηκαν όταν τα υποκείμενα της μελέτης έλαβαν υψηλές δόσεις φλουοξετίνης (Prozac) – ενός συνταγογραφούμενου φαρμάκου γνωστού για τα τελευταία είκοσι χρόνια που βοηθάει στην θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Σε μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2013 στο περιοδικό Neuropsychopharmacology, πραγματοποιήθηκε λειτουργική νευροαπεικόνιση προκειμένου να εντοπιστεί το τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζεται από εκείνους που πάσχουν από Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Μετρήθηκε η ροή του αίματος με τη χρήση υπολογιστικής τομογραφίας εκπομπής απλών φωτονίων (SPECT). Η μελέτη ήταν μονή τυφλή σε δέκα υγιείς εθελοντές. Τα υποκείμενα χωρίστηκαν τυχαία και δόθηκαν CBD ή εικονικό φάρμακο. Στη συνέχεια η μελέτη επαναλήφθηκε μία εβδομάδα αργότερα και τα φάρμακα θεραπείας άλλαξαν. Όσοι έλαβαν CBD την πρώτη εβδομάδα, έλαβαν εικονικό φάρμακο την δεύτερη εβδομάδα, και εκείνοι που έλαβαν εικονικό φάρμακο την πρώτη εβδομάδα, έλαβαν την δεύτερη εβδομάδα CBD. Κάθε εθελοντής αξιολογήθηκε από το SPECT μετά τη χορήγηση της θεραπείας την πρώτη εβδομάδα και πάλι μετά τη θεραπεία που δόθηκε την δεύτερη εβδομάδα.

Παρατηρήθηκαν δυο σημαντικά αποτελέσματα:

Πρώτον, όταν ένα άτομο ελάμβανε CBD παρουσίαζε μειωμένο άγχος ενώ όταν ελάμβανε εικονικό φάρμακο, δεν υπήρχε αποτέλεσμα. Και δεύτερον η απεικόνιση του εγκεφάλου αποκάλυψε ότι η CBD προκάλεσε μειωμένη ροή αίματος στις περιοχές που ονομάζονται αριστερό αμυγδαλο-ιπποκάμπειο σύμπλεγμα και αριστερή οπίσθια έλικα του προσαγωγίου αμφότερα σημαντικά τμήματα της λιμπικής περιοχής . Το λιμπικό σύστημα είναι το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου και είναι απαραίτητο για τον σχηματισμό νέων αναμνήσεων σχετικά με εμπειρίες του παρελθόντος.

Εκτός από την Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, παραδείγματα άλλων διαταραχών που δημιουργούνται στην λιμπική περιοχή του εγκεφάλου είναι: επιληψία, διαταραχές άγχους, σχιζοφρένεια, άνοια και Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας (ADHD)

Υπάρχουν και άλλες μελέτες προηγουμένων ετών με τα ίδια αποτελέσματα.  Σε όλες αυτές τις μελέτες, αξιολογήθηκε ευρύ φάσμα αγχωδών διαταραχών με ακτινολογικές μελέτες που αξιολογούν την ροή του αίματος σε ορισμένη περιοχή του εγκεφάλου. Μετά τη χορήγηση της CBD, η περιοχή του εγκεφάλου που ήταν «υπερδραστήρια» άρχιζε να εμφανίζει μειωμένη δραστηριότητα, αντιπροσωπεύοντας βελτίωση των συμπτωμάτων του ασθενούς.

Τρόπος δράσης της CBD στην Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Η CBD, επιτρέπει στο άτομο να νοιώσει ηρεμία καθώς αναστέλλει την αποδόμηση του ανανταμιδίου,  ουσίας που επιτρέπει στο άτομο να βιώνει κατάσταση ευδαιμονίας, η οποία παράγεται φυσιολογικά από το σώμα, κάτι ανώτερο από τις επιδράσεις ενός ηρεμιστικού ή κατασταλτικού, όπου και τα δύο προκαλούν αδυναμία συγκέντρωσης και θολούρα και είναι ασφαλέστερη υψηλές δόσεις αντικαταθλιπτικών που μπορεί να προκαλούν σκέψεις ή ενέργειες αυτοκτονικές.

Έτσι η δυνατότητα της κανναβιδιόλης να διακόπτει με τρόπο φυσικό τον κύκλο εμμονών και καταναγκασμών επιτρέπει σε άτομα που την χρειάζονται να ζουν δημιουργικά και με εσωτερική ηρεμία.

Αναφορές:

“Effects of Cannabidiol on Regional Cerebral Blood Flow.” Neuropsychopharmacology 29 October 2003,Volume29, pages417–426 (2004)

“Cannabidiol as a Potential Treatment for Anxiety Disorders.”   Neurotherapeutics. 2015 Oct; 12(4): 825–836.

“Marble burying reflects a repetitive and perseverative behavior more than novelty-induced anxiety.”  Psychopharmacology (Berl) 2009;204:361–373.

“Cannabidiol reverses the mCPP-induced increase in marble-burying behavior.” Fundam Clin Pharmacol. 2014;28:544–550.

“Functional anatomy of obsessive–compulsive phenomena.” Br J Psychiatry 1994;164: 459–468.

“Cerebral glucose metabolism in women with panic disorder.” American Journal of Psychiatry  1998; 155:1178-1183

“Functional MRI changes during panic anticipation and imagery exposure.”  Neuroreport  2001:12:3953-3957

“cCBF  differences between panic disorder patients and control subjects during anticipatory anxiety and rest.” Biol Psych  2002;52:126-135

“Regional cerebral blood flow correlated with flashback intensity in patients with posttraumatic stress disorder.” Biol Psychiatry  2001;50: 246–253.

“Subcortical correlates of differential classical conditioning of aversive emotional reactions in social phobia.” Biol Psychiatry 1999;45: 863–871.

“Cerebral metabolic correlates as potential predictors of response to anterior cingulotomy for obsessive compulsive disorder.” Biol Psychiatry November 1, 2001;Volume 50, Issue 9, Pages 659–667 50: 659–667.

“A voxel-based investigation of regional cerebral blood flow abnormalities in obsessive–compulsive disorder using single photon emission computed tomography (SPECT).” Psychiatry Res 2000 Jul 10;99(1):15–27: 15–27.